آپاندیسیت

آپاندیسیت

تعریف: آپاندیس یک ساختمان لوله ای شکل(کرمی شکل) بوده که به ابتدای روده بزرگ که سکوم نامیده می شود،چسبیده است.زائده آپاندیس در قسمت تحتانی و راست شکم قرار دارد.آپاندیس عملکرد شناخته شده ای ندارد و بنظر می رسد برداشتن آپاندیس تغییری در عملکرد گوارشی ایجاد نمی کند. آپاندیسیت شایعترین علت عمل جراحی اورژانسی شکم است که  6% جمعیت  30-10 ساله را درگیر میکند اگرچه ممکن است در هرسنی اتفاق بیفتد.

علل آپاندیسیت

اگر مجرای داخل آپاندیس(لومن) انسداد پیدا کند موجب التهاب آن شده وبه این حالت آپاندیسیت گفته می شود و اگر انسداد ادامه یابد و درمان آن به تاخیر بیفتد،بافت ملتهب توسط باکتری عفونی شده و در اثر عدم خونرسانی به آن قسمت، بافت می میرد(گانگرن می شود) و درنتیجه  آپاندیس پاره می شود.بطور شایع مدفوع سفت موجب انسداد دهانه آپاندیس میگردد گرچه عفونتهای ویروسی و باکتریایی(نظیر سرخک،آمیبیازیس و غیره) در سیستم گوارشی می توانند منجر به تورم گره های لنفاوی شده و با تحت فشار قرار دادن آپاندیس موجب انسداد آن شوند(هیپرپلازی لنفوئید).عواملی که نقش کمتری دارند، شامل عوامل ژنتیکی بعنوان متغیرهای مستعدکننده و انگل های روده ای و آسیب های تروماتیک(ضربه ای) شکم هستند.

علائم آپاندیسیت

علائم آپاندیسیت شامل:

1- درد ناحیه شکم که ابتدا از اطراف  ناف شروع می شود و سپس بتدریج به ناحیه تحتانی و راست شکم نقل مکان می کند.

2- بی اشتهایی،تهوع و استفراغ

3-اسهال یا یبوست

4- عدم توانایی در دفع گاز

5- تب به میزان کم که بعداز سایر علائم ظاهر می شود

.درد با حرکت،سرفه،عطسه و تنفس عمیق بدتر می شود و ناحیه درد حساس می شود.در این موقعیت نباید به بیمار مسهل و ملین داده شود.بیمارانی که دارای تاریخچه درد مداوم شکم، تب،علائم بالینی پریتونیت منتشر یا موضعی(التهاب پرده صفاق) مخصوصاً همراه با افزایش گلبولهای سفید خون باشند،بایستی عمل برداشتن آپاندیس را در نظر گرفت. تمام افرادی که آپاندیسیت دارند همه این علائم را ندارند و بیماران مسن نسبت به بقیه تب کمتر و درد شکمی با شدت کم تجربه می کنند.

تشخیص:

1-تاریخچه طبی و معاینه فیزیکی:

پزشک از بیمار در مورد نوع درد،محل درد،زمان و شدت درد و سمپتوم ها سؤال می کند.هرگونه وضعیت های طبّی قبلی و جراحی ها،تاریخجه خانوادگی،حساسیت و ... برای پزشک مهم هستند.

در معاینه شکم دو علامت، علائم صفاقی نامیده می شوند و اشاره می کنند که  صفاق(پریتوون) ملتهب شده و نیاز به جراحی وجود دارد:

1- تندرنس(حساسیّت) ریباند: موقعی که پزشک به ناحیه درد فشار وارد می آورد و رها می کند،درد موقع رها کردن بیشتراز زمانی است که فشار می دهد.تندرنس برگشتی یا ریباند ناشی از پریتونیت(التهاب صفاق) موضعی است.

2- گاردینگ : به کشیدگی عضلانی در پاسخ به لمس گفته می شود.

آزمایشات پاراکلینیکی: شامل آزمایشات زیر است

1- شمارش گلبولهای سفید خون: در آپاندیسیت معمولاً بیش از 10000 دیده می شود امّا یک آزمایش اختصاصی نیست و تعدادی از عفونتهای ویروسی و باکتریایی نیز منجر به لکوسیتوز(افزایش گلبولهای سفید) میشوند.

2- آنالیز ادرار: برای تشخیص عفونتهای ادراری و تشخیص افتراقی آپاندیسیت انجام می شود..پیوری(وجود چرک در ادرار) شدید نشان دهنده عفونت ادراری است.

3-تست حاملگی در زنان

 4- CRP

در تشخیص آپاندیسیت مفید است ولی اختصاصی نبوده و نشان دهنده محل عفونت نیست.

(5)- urinary-5-HIAA

گزارش شده است که میزان آن در آپاندیسیت حاد بشدت بالا می رود و بعداز نکروزه شدن  آپاندیس کاهش می یابد.

مطالعات تصویرنگاری:

1- عکس ساده شکم: عکس ساده شکم میتواند علائم انسداد،آپاندیکولیت(سنگ آپاندیس) و اجسام خارجی را نشان دهد.

2-سونوگرافی: آپاندیس سالم معمولاً در سونوگرافی دیده نمی شود.موقعی که آپاندیسیت اتفاق می افتد، سونوگرافی بطور خاص یک ساختمان لوله ای شکل فاقد کمپرسیون(غیرمتراکم) با قطر 9-7 میلی متر را نشان می دهد.

3-سی تی اسکن: برای تشخیص افتراقی آپاندیسیت با آسیب های لگنی دیگر و همچنین در افراد چاق بکار می رود.در زنان بایستی قبلاً تست حاملگی انجام شود.

درمان

درمان آپاندیسیت حاد، جراحی و برداشتن آپاندیس است.عمل ممکن است از طریق ایجاد برشهای کوچک استاندارد در قسمت تحتانی و راست شکم و یا از طریق یک لاپاراسکوپ انجام شود که نیاز به سه یا چهار برش کوچک وجود دارد.در برخی از بیماران ،لاپاراسکوپی ارجح تر از عمل باز جراحی است زیرا در آن برشهای کوچک ایجاد شده و بهبودی سریعتر حاصل می شود و همچنین  نیاز به داروهای ضددرد کمتری وجود دارد.آپاندیس در حین عمل تقریباً همیشه برداشته می شود حتی اگر طبیعی(نرمال) باشد.بهبودی بعد از برداشتن آپاندیس چند هفته طول می کشد و پزشک معمولاً به بیمار داروی ضددرد نوشته و از او می خواهد تا فعالیت فیزیکی اش را محدود کند.بعد از برداشتن آپاندیس از طریق لاپاراسکوپی بهبودی سریعتر حاصل می شود امّا بیمار 6-4 هفته بایستی از فعالیّتهای سنگین بپرهیزد.

درمان دارویی

این روش در مواردی که پزشک انتظار دارد علائم بیمار،یک علت غیرجراحی و قابل درمان با دارو ذارد، استفاده می شود.اگر علت درد، عفونی باشد علائم بوسیله آنتی بیوتیک و مایعات وریدی برطرف می شود.عموماً آپاندیسیت نمی تواند تنها با آنتی بیوتیک درمان شود و نیاز به جراحی وجود دارد.

ندرتاً بدن قادر است تا پاره شدن آپاندیس را از طریق تشکیل آبسه کنترل کند.آبسه موقعی ایجاد می شودکه عفونت در یک قسمت از بدن محصور شود.پزشک ممکن است برای تخلیه آبسه بمدت چند هفته یک درن داخل آن بگذارد و بعد از تخلیه آبسه عمل برداشتن آپاندیس را انجام دهد. 

عوارض آپاندیسیت

عوارض خیلی جدّی آپاندیسیت، پاره شدن آن است.اگر آپاندیست سریع تشخیص داده نشده و درمان نشود،پاره شده و منجر به التهاب صفاق(پریتونیت) و آبسه شکمی می شود.پریتونیت عفونت خطرناکی است که در اثر پاره شدن آپاندیس و نشت باکتری و محتویات دیگر آپاندیس به داخل شکم بوجود می آید.پاره شدن آپاندیس 48-24 ساعت بعداز شروع علائم اتفاق می افتد.

عوارض بعداز عمل برداشتن آپاندیس شامل:

 عفونت زخم،عوارض ریوی مانند پنومونی،عوارض قلبی عروقی از قبیل سکته قلبی و آمبولی ریه(انسداد عروق ریه توسط لخته) و ...

                                              گردآوری و ترجمه: یاور وحدتی