سه تیپ روان رنجور

سه تیپ رنجور

شخصیت روان رنجورانه را تا چه اندازه می شناسید؟ تا چه حد با نگرش ها و رفتارهایی این افراد آشنا هستید؟ نگرش ها و رفتارهایی که بیانگر تمایل به سوی مردم است، علیه مردم حرکت می کند و یا این که از آنها فاصله می گیرد. کارن هورنای ، یکی از روان تحلیلگران و کسی که سال های اولیه کودکی را در شکل گیری شخصیت انسان بسیار مهم می داند معتقد است: نیروهای اجتماعی در کودکی بر رشد شخصیت تأثیر دارند نه نیروهای زیستی. به نظر هورنای، مردم نه به وسیله پرخاشگری بلکه به وسیله نیاز به ایمنی و محبت برانگیخته می شوند.
نظریه شخصیت او شرح می دهد که چگونه کمبود محبت در دوران کودکی، اضطراب و خصومت را پرورش می دهد. این که کودک احساس امنیت و فقدان ترس کند، در تعیین بهنجار بودن رشد شخصیت او با اهمیت است. هورنای، تصور می کرد که نیاز ایمنی بر کودک حاکم است. منظور او، نیاز به امنیت و رهایی از ترس بود. امنیت کودک کاملاً بستگی به این دارد که والدین چگونه با او برخورد کنند و این که کودک را دوست بدارند و او را بخواهند.
هنگامی که امنیت تضعیف شود، خصومت به وجود می آید. ممکن است کودک به خاطر احساس درماندگی، ترس از والدین، نیاز به محبت والدین و یا احساس گناه ناشی از نشان دادن خصومت، آن را سرکوب کند. سرکوب کردن خصومت منجر به اضطراب بنیادی می شود به نوعی که فرد احساس می کند در دنیای خصمانه، تنها و درمانده است.
این اضطراب پایه ای است برای به وجود آمدن روان رنجوری های بعدی. با این مقدمه حال می توانیم به انواع گرایش های روان رنجوری مثل اختلال شخصیت وابسته، شخصیت پرخاشگر و شخصیت منزوی بیشتر بپردازیم.

●شخصیت مطیع
مهم ترین ویژگی اختلال شخصیت وابسته، نداشتن اطمینان برخود، وابستگی کامل به دیگران، رفتار تسلیم جویانه، کمرویی و تردید و پرهیز از مسئولیت ها است. نیاز بیش از حد شخصیت وابسته برای این که تحت حمایت و حراست قرار بگیرد، سبب می شود تسلط دیگران را به راحتی بپذیرد. ترس وی از جدایی موجب می گردد رفتاری تسلیم جویانه و مقاومت آمیز در برابر دیگران پیش گیرد. این رفتارها از ابتدای جوانی ظاهر می شود و در زمینه های گوناگون تجلی پیدا می کند.
شخصیت وابسته در تصمیم گیری های معمولی روزانه هم مشکل دارد، قادر به نه گفتن نیست و در هیچ مورد نمی تواند مخالفت خود را با نظر دیگران بیان کند. این افراد دیدی منفی، بدبینانه و مردد نسبت به خویش دارند و توانایی های خود و حتی آنچه را که مالک آن هستند را ناچیز می شمارند. روابط اجتماعی آنها محدود به افراد معدودی می شود که فرد به آنها وابسته است.
این افراد معمولاً به یک شخصیت سلطه گر (دوست یا همسر) نیاز دارند که آنها را سرپرستی و راهنمایی نموده و از آنها حفاظت کند. همچنین برای رسیدن به اهدافشان مقابل دیگران مخصوصاً والدین به گونه ای رفتار می کنند که دیگران آنها را جالب یا دلنشین بیابند.
شخصیت های مطیع آشتی جو هستند و امیال شخصی خود را تابع امیال دیگران می کنند. هرگز جسور، انتقادی و یا پرتوقع نیستند و نسبت بر خودشان همواره نگرش ضعف و درماندگی دارند. هر گونه نشانه طرد (واقعی یا خیالی) برای آنها وحشتناک است و به افزایش تلاش برای به دست آوردن محبت مجدد شخصی که آنها را طرد کرده، منجر می شود البته منشأ این رفتارها برمی گردد به خصومت، احساس عمیق نافرمانی و انتقام جویی سرکوب شده که فرد وابسته آنها را به صورت وارونه نشان می دهد.
این اختلال می تواند ناشی از رفتار والدینی باشد که بیش از اندازه حمایتی و خودکامه هستند. این والدین وابستگی را در فرزندان خود ترغیب می کنند و این رفتار وابسته، حس مراقبت تسلی بخشی را برای والدین به ارمغان می آورد.
در صورت پایان یافتن یک رابطه نزدیک، افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته ممکن است به سرعت در پی رابطه دیگری باشند که نیاز به مراقبت و حمایت آنها را ترغیب کند. اعتقاد آنها مبنی بر این که قادر نیستند در غیاب رابطه ای نزدیک کارکرد مناسبی داشته باشند موجب می شود به سرعت به شخص دیگری دلبسته شوند.
اختلال شخصیت وابسته با دیگر اختلالات شخصیت به ویژه اختلالات شخصیت مرزی، اجتنابی و نمایشی همراه است. بیماری فیزیکی مزمن نیز ممکن است فرد را برای ظهور این اختلال مستعد کند.
این اختلال در زنان بیشتر از مردان است. همچنین در فرزندان کوچک تر خانواده، احتمال آسیب پذیری بیشتری برای ابتلا به آن وجود دارد. بنیاد درمان شخصیت های وابسته نیز متکی به روان درمانی و دارو درمانی است. رفتار درمانی، خانواده درمانی و گروه درمانی نیز تاکنون نتایج موفقیت آمیزی داشته اند.

●شخصیت پرخاشگر
این افراد علیه مردم حرکت می کنند. آنها به گونه ای خشن و آمرانه، بدون توجه به دیگران عمل کرده و برای به دست آوردن کنترل و برتری که بسیار برای زندگی شان حیاتی است، باید همواره در سطح بالا عمل کنند و به وسیله ممتاز بودن و به دست آوردن شهرت از این که برتری آنها را تأیید می کنند، ارضا می شوند. این افراد برای پیش افتادن از دیگران برانگیخته می شوند و درباره هر کس برحسب استفاده ای که از رابطه با آنها می برند، قضاوت می کنند. آنها برای خشنودی دیگران تلاش نمی کنند بلکه جروبحث، انتقاد و پافشاری می کنند و هر کاری که برای به دست آوردن و حفظ برتری و قدرت لازم باشد انجام می دهند. آنها برای این که بهترین باشند سخت خود را تحریک می کنند بنابر این در شغلشان ممکن است موفق باشند. آنها از توانایی های خود مطمئن هستند و در نشان دادن و دفاع از خود بی پروا هستند.

●شخصیت اجتنابی
افراد مبتلا به این اختلال از تماس بین فردی به دلیل ترس از انتقاد، عدم تأیید و یا طرد شدن دوری می کنند و برای این جدایی می کوشند تا خود بسنده شوند.
برای همین بر امکانات خودشان متکی شده و اعلام بی نیازی می کنند. برعکس افراد مبتلا به شخصیت وابسته، این افراد از برقراری ارتباط جدید امتناع می کنند مگر این که کاملاً مطمئن باشند بدون هیچ انتقادی مورد محبت و پذیرش آنها قرار خواهند گرفت.
میل زیاد به تنهایی باعث می شود که تجربه ای مثل گوش دادن به موسیقی نیز این افراد را آشفته کند. آنها باید از هر گونه قید و بند مثل جدول زمانی، برنامه زمان بندی شده، تعهدات طولانی مدت و گاهی حتی فشارهای بسیار کوچک در زندگی اجتناب کنند. آنها نیاز به برتری دارند، اما نه به شیوه شخصیت پرخاشگر. چون نمی توانند به طور فعال بادیگران رقابت کنند. یکی از جلوه های این حس برتری، احساس بی نظیر و مجزا بودن و فرق داشتن است آنها جلوی تمام احساسات خود نسبت به دیگران، مخصوصاً عشق و نفرت را می گیرند یا این که آنها را انکار می کنند.
این افراد به خاطر محدودیت عواطفشان، تأکید زیادی بر عقل، منطق و هوش دارند. رفتار اجتنابی اغلب در نوزادی یا کودکی همراه با خجالتی بودن، منزوی بودن و ترس از غریبه ها و موقعیت های جدید شروع می شود. اگر چه خجالتی بودن کودک یک پیش سیر برای این اختلال است، در بیشتر افراد با بالا رفتن سن به تدریج ناپدید می شود.
برعکس افرادی که در شرف بروز اختلال شخصیت اجتنابی هستند ممکن است در خلال بزرگسالی و اوایل کودکی، زمانی که روابط اجتماعی با افراد جدید از اهمیت خاصی برخوردار است به طور فزاینده ای خجالتی و دوری گزین شوند.
دیگر اختلالاتی که معمولاً همراه با اختلال شخصیت اجتنابی هستند عبارتند از: اختلالات خلقی و اضطرابی. این اختلال اغلب همراه اختلال شخصیت وابسته تشخیص داده می شود به دلیل این که افراد مبتلا به شخصیت اجتنابی به قلیل دوستان خود خیلی دلبسته و وابسته می شوند.
به طور کلی می توان گفت فرد روان رنجور برای کنترل اضطراب بنیادی خود، به وسیله این گرایش ها فکر و عمل می کند. هر سه این گرایش ها به نظر هورنای در فرد وجود دارد منتهی همیشه یکی از آنها غالب است و دو گرایش دیگر با شدت کمتری وجود دارند.