دیابت و مراقبتهای آن

دیابت چیست؟

انواع بیماری قند و مراقبتهای آن

 تعریف:

دیابت یا بیماری قند یک اختلال در سوخت وساز بدن است که در آن یا انسولین به مقدار کافی در بدن وجود ندارد ویا انسولین موجود قادر نیست تا وظیفه خود را به درستی انجام دهد.ودر نتیجه به علت وجود مقاومت در برابر آن،قند خون بالا میرود. انسولین توسط غده کوچکی به نام لوزالمعده(پانکراس) تولید می شود که در حاشیه معده قرار دارد. انسولین با انتقال گلوکز از خون به داخل سلول های بدن موجب کاهش قند خون می شود.

انواع دیابت:

دیابت نوع1:

در دیابت نوع 1که 15-10درصد کل موارد دیابت را شامل می شود تولید انسولین از لوزالمعده به علت از بین رفتن سلولهای سازنده انسولین،متوقف می شود. به همین خاطر افرادمبتلا به این نوع دیابت باید از بدو تشخیص، انسولین مورد نیاز بدن را به صورت تزریق روزانه تامین کنند. دیابت نوع 1معمولاً در سنین زیر 30سالگی بروز می کند اما ممکن است در هر سنی دیده شود. علت دقیق این نوع دیابت ناشناخته بوده ولی شواهد قوی مبتنی بر نقش عوامل ژنتیکی(وراثتی)در پیدایش آن وجود دارد.

 دیابت نوع 2:

در دیابت نوع 2که بیشتر در افراد بالای 30 سال وچاق دیده می شود،90-85 در صد کل موارد دیابت را شامل می شود. در این نوع دیابت در واقع یا لوزالمعده به مقدار کافی انسولین ترشح نکرده ویا انسولین ترشح شده به علت وجود مقاومت به انسولین مخصوصاً در افراد چاق، به طور موثر عمل نمی کند. در صورتیکه وزن اضافی(چاقی) علت ایجاد این نوع دیابت باشد، کاهش وزن می تواند وضعیت بیمار را بهبود بخشد. علاوه بر چاقی، دیگر عوامل مرتبط با ایجاد دیابت نوع (2) شامل رژیم غذایی سرشار از چربی ودارای فیبر کم، کاهش فعالیت جسمانی، تنش ومصرف بعضی از داروها(کورتون)ودریافت اضافی الکل می باشد.

 دیابت حاملگی:

 این نوع دیابت در 3%کل موارد بارداریها دیده می شود. دیابت حاملگی به دیابتی گفته می شود که برای اولین بار در طول حاملگی تشخیص داده می شود. اکثر زنان مبتلا به دیابت بارداری، نوزادان سالم به دنیا می آورند. در98% از زنان مبتلا به این نوع دیابت، بیماری، پس از تولد نوزاد از بین میرود. با این وجود ،شانس بروز مجدد دیابت در بارداریهای بعدی افزایش می یابد. به علاوه زنان مبتلا به این دیابت تا 50% از شانس و احتمال بروز دیابت نوع(2) در ظرف پانزده سال پس از بارداری برخوردار هستند.

علائم اولیه دیابت (بیماری قند):

دیابت نوع (1) معمولاً شروع پر سر وصدایی دارد و با علائمی چون تشنگی، پر ادراری، پرنوشی، کاهش وزن، گرسنگی ، پرخوری ،خستگی شدید وضعف تظاهر پیدا می کند. دیابت نوع 2 شروع خیلی آهسته تری دارد و شایعترین علامت اولیه آن در واقع «بی علامتی» است در صد قابل توجهی از مبتلایان به دیابت نوع(2) (تقریباً50%) از بیماری خود اطلاعی ندارند وتنها با انجام آزمایش قند خون می توان آنها را شناسایی کرد با این وجود در صورت عدم کنترل مطلوب ممکن است علائمی مشابه با دیابت نوع 1 نیز بروز کند. از دیگر علائم دیابت نوع(2) می توان به عفونتهای مکرر مخصوصاً در دستگاه ادراری، پوست وتاری دید ، بهبود دیر رس زخمها واحساس سوزش وبی حسی در انگشتان پاها اشاره کرد.

 در چه افرادی احتمال ابتلا به دیابت نوع (2) بیشتر است ؟

وجود سابقه خانوادگی دیابت ،وزن بالا ، سن بالای 40 سال ،سابقه دیابت در دوران بارداری ،مصرف داروهایی که سبب بروز دیابت می شوند مانند کورتونها ، بالا بودن فشار خون(فشار خون ماکزیمم بیشتر از 140 ویا مینیمم بیشتر از 90 میلیمتر جیوه) ،وجود اختلال چربی خون یعنی تری گلیسرید بالاتر از 250 ویا کلسترول با دانسیته کم(HDL) کمتر از 35 میلی گرم در دسی لیتر ،سابقه بیماریهای قلبی –عروقی.

 آیا دیابت قابل پیشگیری است؟

 در مورد دیابت نوع(1) با وجودی که تحقیقات زیادی در مورد روشهای مختلف پیشگیری از آن در حال انجام است، ولی هنوز راه حل قطعی برای پیشگیری از آن به دست نیامده است ولی در مورد دیابت نوع (2) تحقیقات به روشنی نشان داده اند که رعایت تغذیه صحیح وکاهش وزن به میزان %7-5 وزن فعلی ونیز انجام مرتب فعالیت ورزشی (150 دقیقه در طول هفته ) در پیشگیری از ابتلا ی به دیابت در افراد در معرض خطر بسیار موثر است .

 دیابت پنهان چیست وچه اهمیتی دارد؟

دیابت پنهان به حالتی گفته می شود که درآن قند خون بین حد طبیعی ودیابتی قراردارد. در مورد قند ناشتا مقادیر بین 125-100 ودر مورد قند خون 2ساعته در آزمون خوراکی تحمل گلوکز مقادیر 199-140 به عنوان دیابت پنهان در نظر گرفته می شود. دیابت پنهان یکی از مهمترین عوامل خطر ساز ابتلا به دیابت میباشد واهمیت آن دراین است که با تشخیص به موقع وانجام اقدامات لازم به صورت تغییر در روش زندگی میتوان به نحو موثری از پیشرفت دیابت پنهان به سمت دیابت آشکار جلوگیری کرد.

 درمان دیابت:

درمان دیابت نوع1: کاهش سطح گلوکز خون با تزریق روزانه انسولین ، پیروی از یک الگوی خوراکی رژیم متعادل ،فعالیت منظم،پرهیز از سیگار

درمان دیابت نوع (2): دیابت فعلاً درمان قطعی ندارد، اما می توان آن را کنترل نمود تا از یک زندگی فعال،وبا نشاط محروم نشد .کنترل دیابت نوع (2) به عوامل زیر بستگی دارد: 1-برنامه غذایی مناسب 2- ورزش منظم   3- کاهش وزن (در اضافه وزن ) اگر در طی سه ماه توسط روشهای فوق، قند خون به حد طبیعی نرسد ، درمان با قرصهای خوراکی پایین آورنده قند خون لازم می شود . بعضی مواقع اگر داروهای خوراکی مفید واقع نشود ، استفاده از انسولین ضروری است. شاید بتوان گفت ، مهمترین بخش درمان دیابت ، رعایت برنامه غذایی صحیح است . حتی اگر شما جهت کنترل دیابت به قرص یا انسولین نیاز داشته باشید ، چنانچه بیش از حد مواد غذایی حاوی قند وچربی مصرف نمایید ،قند خون شما کنترل نخواهد شد .جهت دریافت اطلاعات بیشتر در این باره به بخش رژیم غذایی وفعالیت بیماران دیابتی مراجعه نمایید .

 عوارض درازمدت دیابت:

1-بیماریهای قلبی –عروقی 2-عفونتها 3-صدمات کلیوی 4-ناراحتیهای چشمی 5- آسیبهای عصبی در اندامهای تحتانی (نوروپاتی) 6-ناتوانی جنسی

بهترین راه درمان حملات پایین افتادن قند خون (هیپوگلیسمی ) چیست؟

درمان مناسب حملات هیپوگلیسمی مصرف کربو هید راتهای ساده وبا جذب سریع است که با سرعت تبدیل به قند (گلوکز)شده وجذب خون می گردند . از جمله این انتخابهای مناسب می توان به حبه قند،آب میوه ونوشابه گازدار اشاره کرد . مصرف شکلات یا بیسکویت مناسب نیست چون این غذاها حاوی چربی فراوان هستند که باعث دیر جذب شدن قند موجود در آنها می شوند . نکته قابل ذکر دیگر رعایت تعادل در مصرف غذاهای شیرین در هنگام پایین افتادن قند خون است زیرا مصرف بیش از حد وپشت سر هم این غذاها باعث بالا رفتن قند خون می شوند . بهترین کار این است که مقدار مناسبی از این غذاها (4-5حبه قند ویا یک لیوان آب میوه ویانوشابه) خورده شود واگر پس از گذشت 15 دقیقه هنوز علائم هیپوگلیسمی باقی مانده بود همین مقدار دوباره مصرف شود .