سنگ کلیه و مجاری ادرار و درمان

سنگ کلیه ومجاری ادرار

A- علل سنگ کلیه:

سنگهای کلیوی در دستگاه جمع کننده ادرار در کلیه ها تشکیل می شود.این سنگها هنگامی که غلظت بعضی از مواد به قدری بالا می رود که قابلیت حل شدن خود را از دست می دهند،به صورت بلورهای کوچک شروع به رسوب کردن در ادرار می کنند.سنگهای کلیوی بر اثر رسوب مواد کریستالی نظیر اگزالات کلسیم،فسفات کلسیم،اسید اوریک وسیستئین ایجاد می شوند ولی اکثر آنها(80%) از اگزالات کلسیم تشکیل می شوند. عواملی مانند پر کاری غده پاراتیروئید،مصرف بیش از حد شیروویتامین Dوچاشنی ها (نظیر فلفل)وعوامل ژنتیکی در ایجاد سنگ کلیه نقش دارند.

B- عوامل مستعد کننده:

 1-جنسیت:سنگ کلیه در مردان شایع تر است. 2-رکود ادرار وانسداد به هر دلیل 3-کم تحرکی مانند بستری شدن طولانی 4-آب وهوای گرم ومرطوب 5-وراثت

C-علائم سنگ کلیه ومجاری ادرار: سنگهای لگنچه کلیه بادرد پهلوها وپشت شروع می شود(قولنج کلیوی یا درد کولیکی)وبا حرکت سنگ به طرف پایین وحالب درد به تدریج به کشاله ران واندام تناسلی انتشار می یابد. درد کولیکی یکی ازشدید ترین دردهایی است که انسان تجربه می کند.امکان دارد این دردهمراه با علائم گوارشی نظیر تهوع واستفراغ ویا شوک باشد.

 D-تشخیص:

1- آزمایشات کشت وتجزیه ادرارجهت بررسی عفونت وخون در ادرار 2-آزمایش خون: در صورتیکه افزایش گلبولهای سفید دیده می شود به عفونت مشکوک می شویم. 3- عکس ساده شکم: به طور کلی محل اغلب سنگها را مشخص می کند. 4- عکسIVP یا اصطلاحاً رنگی: که با تزریق ماده حاجب انجام شده وجزئیات کلیه ها،حالب ومثانه را مشخص می کند. 5- سونوگرافی: که وجود احتمالی سنگ ویا انسداد رادر سیستم ادراری نشان می دهد.

E- درمان:

اصول کلی درمان شامل:1-حل کردن سنگ به طریق شیمیایی 2- از بین بردن روند سنگ سازی 3-شناسایی نوع سنگ برای تعیین رژیم غذایی 4-جلوگیری از تخریب سلولهای کلیه 5-کنترل عفونت وبرطرف نمودن هر گونه انسداد.

 روشهای درمان دارویی: 1) اولین اقدام درمانی کاهش درداست.در صورت وجود درد شدید ازداروهای مخدر(مانند پتیدین)وداروهای ضد اسپاسم نظیر هیوسین استفاده می کنند.داروهای ضد اسپاسم موجب شل شدن عضلات حالب شده وبه دفع سنگ کمک می نماید.

2) مشخص نمودن ترکیب سنگ به کمک تجزیه شیمیایی برای تعیین رژیم غذایی مناسب: بیمار باید از طریق یک صافی ادرار نموده وسنگ را برای تجزیه ومشخص نمودن ترکیب آن به پزشک نشان دهد.

3) بسته به نوع سنگ ممکن است داروهایی به منظور متوقف کردن رشد سنگهای موجود یا تشکیل سنگهای جدید تجویز شود.

 A - ژل هیدروکسیدآلومینیوم به علت اتصال به فسفرسبب دفع آن از طریق دستگاه گوارش می شود.ودرافرادی که سنگهای فسفاتی دارند تجویز می شود.

 B - از آلوپورینول برای کاهش اسید اوریک سرم (خون) استفاده می شود ودر مبتلایان به سنگهای اسید اوریکی داده می شود.در ضمن بی کربنات سدیم وجوش شیرین این نوع سنگ را حل می کند.

C - تجویز داروهای ادرار آور(تیازیدی) سبب کاهش کلسیم ادرار می شود.

یافته های جدید:

محققان گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران میگویند گیاه روناس حاوی ماده ای موسوم به آنتراکوئینون است که با خواص ضد اسپاسم وضد میکروبی در درمان دردهای کولیکی بیماران مبتلا به سنگهای کلیوی بسیار موثر است.

روشهای جراحی:

امروزه سنگ شکن(ESWL) بسیاری از سنگها را درمان می کند واقدامات جراحی کمتر از سابق به کار می آید اما در بعضی موارد اقدامات جراحی لازم می شود.

 1- خارج کردن سنگ از طریق حالب با وسیله ای به نام یوروتروسکوپ: این وسیله کمک می کند که پزشک سنگهای انتهای حالب را بدون دادن شکاف به خصوص اگر اندازه آن کوچک باشد خارج نماید.

2- سنگ شکنی با سوراخ کوچک پوستی: معمولاً سنگهای کلیوی بزرگتر از5/2 سانتی متر با ایجاد شکاف کوچک بر روی پوست وبا عبور لوله ای باریک به داخل کلیه وخرد کردن سنگ درمان می گردند. در این روش ممکن است بیمار جهت خارج شدن راحت ادرار از کلیه تا مدتی کوتاه سوندی داشته باشد که یک سر آن در کلیه وسر دیگر آن از راه پوست خارج گردد.

 3- جراحی باز:علیرغم پیشرفت تکنو لوژی جدید بعضی از سنگها به علت اندازه بسیار بزرگ ونوع استقرار وجنس آن نیاز به جراحی باز دارند.

رژیم غذایی:

- در ارتباط با سنگهای اگزالات ادرار رقیق نگه داشته می شود و بایستی از خوردن شکلات،قهوه،چای،بادام زمینی،چغندر،نوشابه های گاز دار،توت فرنگی ،ریواس،اسفناج وسبوس اجتناب گردد.

- در ارتباط با سنگهای اسید اوریکی، از خوردن گوشت خودداری شود. وادرار باید قلیایی نگه داشته شود ودر سنگهای سیستئینی نیز رژیم غذایی حاوی مواد قلیایی مفید است.بی کربنات سدیم سنگهای اسیداوریکی وسیستئینی را حل می کند.

 - در ارتباط با سنگهای کلسیمی یا فسفری باید از مصرف لبنیات،نمک طعام ،پروتئین زیاد،شکلات ونارگیل خودداری شود. *افرادی که کلیه سنگ ساز دارند از خوردن آب انگور اجتناب کنند.

 پیشگیری:

- نوشیدن آب زیاد به ویژه در هوای گرم ومرطوب (روزی13-8 لیوان آب)از تشکیل سنگ کلیه پیشگیری می کند.

-داشتن تحرک کافی وروزانه کمی ورزش در پیشگیری ازتشکیل سنگ مؤثر است.

یافته های جدید(پیشگیری):

- مصرف روزانه یک لیوان آب پرتقال از تشکیل سنگ کلیه جلو گیری می کند(به علت وجود سیترات درآن)

- مصرف اکسید منیزیوم همراه با ویتامین B6 از تشکیل سنگ جلو گیری می کند.